De aanleiding voor dit interview was een stukje in een podcast van Biohacking Impact waarin kort de relatie tussen darmflora en hooikoorts gelegd werd.
Deze tekst is een transcriptie van de pollennieuws podcast:
1. Voor veel mensen is het misschien een wat grote stap. Wat is in grote lijnen de relatie tussen hooikoorts en je darmflora?
Er zijn meerdere connecties. De eerste is via de weg van de allergie. Hooikoortsklachten zijn in feite een overreactie van je immuunsysteem op het in principe onschuldige pollen. Het immuunsysteem denkt dat er indringers zijn en zorgt voor een afweerreactie. Je immuunsysteem wordt op een goede manier getriggerd door de darmflora. Je darmflora zorgt er namelijk voor dat je voldoende afweerstoffen kunt aanmaken, zodat je niet de hele tijd ziek wordt. Op zo'n manier dat je immuunsysteem niet de hele tijd het idee heeft, hé er zijn indringers, ik moet daar op reageren. Iets te kort door de bocht zorgt je darmflora er dus voor dat je minder snel allergisch zult reageren. Het tweede werkingsmechanisme gaat via histamine, dat zullen de meeste mensen met hooikoorts wel kennen als een niet zo’n prettige stofje, maar het is een vrij normale stof, en onderdeel van je afweersysteem. Het is op zichzelf geen boosdoener, het is alleen vervelend als er teveel van vrij komt. Op het moment dat je darmflora niet helemaal op orde is kan er extra histamine vrijkomen. Als je dan in het hooikoortsseizoen voedsel eet waar histamine in zit stijgt de concentratie verder. Een vuistregel is, hoe ouder de voeding hoe meer histamine er in zit, in oude kaas zit bijvoorbeeld meer histamine dan in jonge kaas. In verse vis zit minder histamine dan in vis van een aantal dagen oud. Hier zijn allerlei lijsten van, die onderling ook wel verschillen. Dat is lastig, maar wel te verklaren. Het histamine gehalte is namelijk sterk afhankelijk van hoe het geteeld, bewaard en verwerkt is. Lastig om iets definitiefs over te zeggen. Producten waar veel histamine in zit zijn o.a.: rode wijn, chocolade, vis in blik, oude kaas, worst, maar ook gefermenteerde producten.
2. Dus histamine is een normale stof met een gunstige functie in je darmflora, maar het gaat meer om de concentratie?
Klopt, het speelt een normale rol, je moet het alleen ook goed kunnen afbreken. Mensen met hooikoorts, maar ook met astma en eczeem zijn van nature niet zo goed in het afbreken van histamine. Dan blijft er te veel over en kun je last hebben van bijvoorbeeld, jeukende ogen of een loopneus. Het kan ook invloed hebben op hoe je je voelt, zoals irritatie of kort lontje ervaren of warm worden. Ook in je darmen kun je het mogelijk merken, een opgeblazen gevoel, wisselende, dunne ontlasting of winderigheid. Een histamine overschot kan dus veel verschillende kenmerken hebben.
3. De klachten zoals geïrriteerde ogen en loopneus zullen voor veel mensen met hooikoorts wel herkenbaar zijn, maar de connectie met hun ontlasting niet.
Als je er wat langer over nadenkt herkennen mensen het misschien toch wel, dat ze in het hooikoorstseizoen ook last van hun buik hebben, maar nog niet direct de connectie gelegd hebben met hooikoorts.
4. Ik kwam ooit een Chinese app tegen vol met tekeningen van hondendrollen in allerlei soorten en maten. Het bleek een soort medische app te zijn waarbij je aan de kleur en vorm van de poep van je hond kon zien wat hij mogelijk mankeerde. Zijn er opvallende cultuurverschillen als het gaat om de relatie tussen gezondheid en “poep-analyse”? Hoe staat “de Nederlander” hier over het algemeen in?
Zo’n kaart is er ook voor mensen, die heet de Bristol stool chart, daarop kun je alles aangeven, van verstopping tot diarree, alle vormen en maten die je kunt bedenken. Iedereen heeft een eigen unieke darmflora, je ziet daar wel bepaalde patronen in en dat heeft vooral te maken met de voeding. De darmflora bestaat voornamelijk uit bacteriën, ook wel uit virussen en schimmels, soms parasieten. Die bacteriën groeien als je ze te eten geeft. Als je bijvoorbeeld veel suiker eet dan zie je dat bepaalde stammen gaan uitgroeien, als je veel vezels eet gaan weer andere stammen uitgroeien, en als je veel eiwitten eet weer andere stammen. Dus daar zie je verschillen in.
5. Kun je zeggen dat mensen met last van hooikoorts en allergieën echt een andere darmflora met andere bacteriestammen hebben?
Ja, dat kan. Je ziet bij veel aandoeningen, denk aan diabetes type-2, ziekte van alzheimer, astma en eczeem, dat er een andere, vaak wat minder optimale darmflora is dan mensen die hier geen last van hebben. Wat ook kan is dat mensen bepaalde bacteriën in hun darmen hebben die extra veel histamine aanmaken. Dan heb je dubbel pech, dan krijg je histamine vanuit je darmflora, aanmaak vanuit je lijf als afweerreactie op pollen in de lucht en als je dan ook nog rode wijn drinkt, is dat wel iets om rekening mee te houden.
6. Zit histamine vooral in de ontlasting of ook in de urine?
Histamine in de darmen kun je het beste meten in de ontlasting. Histamine in de rest van je lichaam kun je meten in de urine, maar dan heet het methyl histamine, daar is ook een test voor. Je kunt ook testen in het bloed, dan test je op Diamine oxidase, DAO, dat is het enzym dat histamine afbreekt. Daar zie je ook dat als mensen tekort hebben aan het DAO-enzym daardoor minder goed in staat zijn om histamine afbreken en daar klachten van krijgen.
7. De drempelwaarde is relevant, goed op je voeding letten, is dat een vorm van symptoombestrijding of pakt het echt de oorzaak aan?
Nee, wat je eigenlijk doet is je lichaam zo gezond mogelijk maken, zodat je uiteindelijk zo min mogelijk last hebt van die histamine uitbraken. Die histamine is een deel van je lichaam, en dat hoort erbij. Wat het doet is een kleine ontstekingsreactie veroorzaken waarmee het indringers zoals virussen en bacteriën probeert aan te vallen en kapot te maken. Op zich is dat een gezonde reactie, maar het moet niet te veel worden. Probeer alle factoren die meespelen zo gezond mogelijk te krijgen, dus je darmflora te herstellen en zorgen dat je voeding op orde is. Je kunt het zien als een emmer die voller en leger kan raken. Als je emmer al vol zit met histamine vanuit je darmflora en je voeding, dan zorgt een beetje pollen ervoor dat je emmer overloopt. Dus als je zorgt dat “je emmer” zo leeg mogelijk is, dan heb je ook minder last van die pollen.
8. Is dit hetzelfde verhaal als de samenstelling van je darmflora op stamniveau? Is het gekoppeld aan het type bacteriën dat je in je darmflora hebt? Kun je stellen dat mensen met hooikoorts bepaalde stammen missen en dat dat meer los staat van het histamine-niveau?
Het is vaak én én. Je ziet vaak dat mensen die hier last van hebben te weinig goede bacteriën hebben én dat andere minder gunstige bacteriën daardoor kunnen uitgroeien tot een grotere kolonie die dan veel histamine produceert. Van de Clostridium bacterie is bekend dat die veel histamine produceert, ook de schimmel Candida en maagbacterie Helicobacter produceren veel histamine. Vaak is dat in combinatie met dat je goede bacteriën wat laag zijn.
9. Op het moment dat je je voedingspatroon aanpast, verandert dan je darmflora automatisch mee, of gaat daar jaren overheen?
Nee, dat gaat relatief snel, als je de bacteriën de juiste voeding geeft groeien ze snel. Dus als je bijvoorbeeld veel vezels eet, dat zit bijvoorbeeld in groenten zoals zoete aardappel, pompoen en pastinaak, dan zul je merken dat de goede bacteriën binnen een paar dagen weer gaan groeien. Het is wel lastig om te veel slechte bacteriën met alleen maar voedsel weg te krijgen. Denk aan kruiden of supplementen om ze de kop in te drukken, zodat uiteindelijk de balans weer gaat herstellen.
10. Je noemde de koppeling met astma en eczeem, er is onderzoek in Groningen gedaan, waaruit bleek dat deze aandoeningen op genetisch niveau aan hooikoorts gekoppeld zijn. Is dat terug te zien in de bacteriestammen?
Het is vaak een combinatie van factoren. Hooikoorts is een ziekte, dat is niet één ding, maar dat bestaat uit verschillende factoren. Je hebt een genetische gevoeligheid, dat vanuit je DNA bepaald is dat je wat makkelijker allergisch reageert. Als dan je darmflora niet op orde is dan heb je dubbel pech. De kans dat je hooikoorts, astma of eczeem ontwikkelt is dan veel groter. Voeding is een derde factor, dus al je veel suiker eet, veel producten met histamine erin, dan heb je al heel snel dat je daarop gaat reageren.
11. Naast het aanpassen eetgewoontes en gebruik van supplementen, misschien een vreemde link, maar kun je ook denken aan darmfloratransplantaties, of vlieg je dan uit de bocht?
Klopt, dat wordt in de volksmond poeptransplantatie genoemd. Dat gebeurt momenteel eigenlijk alleen bij mensen die heel erg ziek zijn, die bijvoorbeeld een Clostridium infectie hebben, hier continue diarree van hebben en die niet reageert op gewone antibiotica. Ben er zelf niet zo’n voorstander van om dat zomaar bij iedereen ongebreideld toe te passen. We weten nog heel veel niet van de effecten hiervan op de darmflora. Er wordt echter steeds meer bekend. Er is bijvoorbeeld een geval van iemand die zo’n poeptransplantatie kreeg van iemand die gezond was, maar wel overgewicht had. De ontvanger was slank maar ontwikkelde daarna ook overgewicht. De darmflora heeft invloed op zoveel dingen, overgewicht, maar ook op hoe je je voelt, depressie wordt bijvoorbeeld ook gelinkt aan de darmflora. Dus is het dan eigenlijk een soort Russisch roulette, dus alleen als mensen heel ziek zijn dan is er iets voor te zeggen, dan neem je dat risico dat je eigenschappen overneemt van de gastheer/donor. Maar zolang dat niet het geval is, denk ik dat je beter kunt werken met kruiden of supplementen om de slechte bacteriën af te remmen en eventueel met probiotica en prebiotische vezels zoals groenten om de goede bacteriën te stimuleren. En op deze manier de balans herstellen. Een hele darmflora overnemen van iemand is daar zitten best risico’s aan, omdat we van heel veel dingen nog niet goed weten hoe het werkt.
12. Het echte hooikoortsseizoen begint meestal zo rond begin maart. Wat zou je in februari nog aan je voedingspatroon kunnen doen om met je darmflora wat robuuster het pollenseizoen in te gaan?
Het is inderdaad belangrijk om tijdig te beginnen, het is niet van vandaag op morgen geregeld. Kruiden die wij veel inzetten bij mensen met hooikoorts en waar we goeie verhalen over horen, dat is de simpele paardenbloem, in het latijn Taracsacum. Dat kun je gebruiken in capsules, druppels of tinctuur. Wat dat doet is dat het je hele spijsvertering stimuleert, je spijsvertering wordt wat gezonder. Het stimuleert je lever en je nieren en heeft een anti-histamine werking. Dan vlieg je het van drie kanten tegelijk aan.
13. De bioloog van Pollennieuws, Maurice Martens, begint bij het woord “paardenbloem” waarschijnlijk wel knorrig te worden. De paardenbloem wordt veel gebruikt als symbool van hooikoorts, mensen denken dan mogelijk dat je klachten krijgt van de parapluutjes, dat zijn überhaupt geen pollen, en deze zijn nauwelijks allergeen.
Je gebruikt ook niet de pluizen, maar je gebruikt meestal het blad en de wortel en als je een supplement koopt waar dat inzit dan weet je dat dat goed zit. Dat heeft een anti-histamine werking. Datzelfde geldt voor zwarte bes, ook daar gebruik je meestal niet de zwarte bes zelf, maar een preparaat van het blad. Je ziet dat mensen die dat nu beginnen te gebruiken vaak in maart al minder last hebben, maar dat moet wel in combinatie, zorg dat de voeding goed is, dat zou je kunnen stimuleren door probiotica te gaan gebruiken. Probiotica zijn levende bacteriën. Ik ben voorstander van goede kwaliteit, dus niet zo’n yoghurtje waar ook veel suiker inzit. Probiotica zijn zit vaak in capsules of poeder, zonder suikers of smaakstoffen, dat is helemaal niet nodig. Het is belangrijk dat er veel verschillende bacteriën inzitten, liefst 10-15 stammen. Kijk ook of de stamnummers vermeld staan op de verpakking. Dan staat er een lange moeilijke naam van een bacterie, bijvoorbeeld: “Lactobacillus Acidophilus” en daarachter een nummer, noem maar wat “WX81”, dat is het stamnummer. Dat geeft aan dat er goed wetenschappelijk onderzoek is uitgevoerd met die specifieke bacteriën en dat er ook echt in het potje zit wat erop staat. Het enige jammere daarvan is dat je bij hooikoorts niet kunt zeggen dan neem je “WX81i” en bij eczeem neem je “AB34c”, zo werkt het niet helaas. het is vaak een kwestie van uitproberen en lang genoeg gebruiken, zo’n 2-3 maanden. En zoals gezegd in combinatie met elkaar.
14 Afrondend en samenvattend, kun op het gebied van groenten, fruit en drank nog wat tips geven?
Zeg maar de “do’s” en “don’ts”. De “do’s” zijn de voedingsmiddelen die je vooral wel moet eten, dit zijn de prebiotische vezels. Als vuistregel kun je gebruiken "alle vergeten groenten", zoals: pompoen, pastinaak, aardpeer, artisjokken, asperges, haver, havermout en bonen. Dit zijn allemaal producten waar veel vezels in zitten. Om te vermijden, producten waar veel histamine in zit; rode wijn, oude kaas, gefermenteerde dingen zoals zuurkool en kefir. Dit lijkt gek, want dat zijn voedingsmiddelen die voor je darmflora juist weer heel goed zijn, maar waar wel veel histamine inzit. Dus als je daar niet goed tegen kunt, snij je jezelf in de vingers. Denk verder nog aan tomaten, aubergines, tomatenketchup, veel specerij-achtige kruiden, bananen, citrusfruit en ananas, zijn wat verdacht op dat vlak. Betekent niet dat je ze niet moet eten, maar dat je er wel een beetje rekening mee kunt houden. Op internet zijn ellenlange lijsten te vinden van alles waar veel histamine inzit. Dus als je die dag al ananas en een bakje yoghurt hebt gegeten, dat wil je misschien niet vanavond nog die rode wijn drinken, want dan wordt het wel heel veel. Wat ook heel berucht is zijn kliekjes, zoals gezegd hoe ouder, hoe meer histamine. Dus als je vandaag iets maakt en zet dat twee dagen in de koelkast voordat je het opeet, dan zit daar meer histamine in. Het is handig om daar ook rekening mee te houden.
15. Nog iets gemist?
Het meeste is wel besproken, wat misschien nog wel interessant is als je gaat kijken naar minder vis, omdat dat snel veel histamine bevat, dan is het wel belangrijk dat je daar een visolie-supplement tegenover zet, omdat je die visvetzuren wel heel hard nodig hebt, die zijn ontstekingsremmend. Je gaat eigenlijk steeds alles doen om ontstekingen en het vrijmaken van histamine te beperken, dan wil je ontstekingsremmend eten. Dan kun je denken aan voedsel met veel anti-oxidanten zoals; bessen, frambozen, zwarte bessen, blauwe bessen, noten, zaden, maar die visvetzuren zijn ook heel ontstekingsremmend. Die heb je wel steeds nodig. Handig als je minder of geen vis eet om de histamine te vermijden dat je dan een visolie gebruikt die vers bereid is. Een is een aantal merken die duidelijk vermelden dat ze heel vers werken zodat er nauwelijks histamine gevormd wordt tijdens het proces. Dan heb je wel de goeie dingen maar niet de risico’s
16. Waar ben je te vinden?
Het artikel Histamine, hooikoorts en darmklachten is hier ook te vinden
websitetip, wel in het engels. www.healinghistamine.com
