Om te weten hoe pollen zich kunnen gedragen in de lucht, moet je uiteraard eerst een goed beeld hebben van wat pollen eigenlijk is? Pollen of stuifmeel zijn de mannelijke voortplantingsorganen van planten. Om tot een bevruchting te komen moeten de mannelijke en vrouwelijke geslachtscellen versmelten, net als bij dieren. Pollen die de mannelijke geslachtscellen bevatten moeten van uit een bloem naar het vruchtbeginsel gebracht worden in een andere bloem. Dat gebeurt door insecten of door de wind. Pollen is organisch, levend materiaal in tegenstelling tot bijvoorbeeld rook of as. De zogenaamde windbestuivende soorten zijn de boosdoeners bij pollenallergie of hooikoorts. Qua afmeting en "zweef-gedrag" zit pollen in de buurt van as, cement-stof, bloem en huidschilfers. Pollen-deeltjes zijn groter dan schimmelsporen, mist, fijnstof of rook. Zwevend pollen zakt in een windstille omgeving ongeveer 1 meter binnen een minuut, rook kan uren blijven zweven.

Zoek een rustige tijd.

Een aspect waar we dankzij de pollentellingen van het Elkerliek ziekenhuis in Helmond steeds meer zicht op krijgen is het verschil in pollenconcentraties gedurende de dag. Dat kan van uur tot uur namelijk behoorlijk verschillen. Zie grafiek onderaan deze pagina. Op sommige dagen zit er een duidelijk pollenpiek in de ochtend, door een regenbui kan de concentratie de rest van de dag laag blijven. Een veelvoorkomend patroon op een droge zonnige dag is het oplopen van de pollen concentratie gedurende de dag, met een hoogtepunt in de loop van de middag en aflopend in de avond. Het kan echter ook voorkomen dat de pollenpiek pas later op de dag richting avond ontstaat. Als je dus beter weet hoe hoog de concentratie gedurende de dag is, wordt het wat makkelijker om de pieken te vermijden. Een beetje vergelijkbaar met pieken van smog in de grote steden rond de ochtend- en avondspits. Er zijn zeker mogelijkheden om op het gebied van pollen “de spits te mijden”, alleen blijft het voorspellen van de spits lastig, dat het een drukke dag wordt is van te voren vaak wel bekend, maar hoe laat dan precies de grootste drukte is blijft lastig te voorspellen, dat weet je achteraf pas zeker.

Persoonlijke drempelwaarde

Er bestaat zoiets als een drempelwaarde voor het ontstaan van klachten door pollen. Dit is de concentratie pollen in de lucht waarbij bij het grootste deel van de patiënten allergische klachten ontstaan. De Belgische pollentelstations hanteren bijvoorbeeld voor graspollen een drempelwaarde van 50 pollen per m3. Deze drempelwaarde verschilt per soort pollen, voor bomen zoals Berk ligt de grens wat hoger op een concentratie van 80 pollen per m3. Deze grenzen zijn op basis van onderzoek vastgesteld als zijnde de grens waarbij bijvoorbeeld 90% van de mensen die aangetoond gevoelig zijn voor specifiek pollen klachten ervaart. Zo’n drempelwaarde geeft een indicatie maar is zeer lastig vast te stellen.  Je komt ook ondezoeken tegen waarbij de drempelwaarde voor Berken juist lager ligt dan die van grassen. Maar belangrijker is de persoonlijke kant. Sommige mensen krijgen al klachten bij enkele pollen per m3 lucht, terwijl andere pas ver boven deze drempel enige irritatie ervaren. Met de redactie van Pollennieuws hebben we er vanwege deze factoren bewust voor gekozen om in de pollentelgrafieken geen drempelwaarde op te nemen. Uit de uurtellingen blijkt in ieder geval dat regelmatig grote delen van de dag, duidelijk onder de algemeen gehanteerde drempelwaardes liggen. In die zin blijft het een belangrijk gegeven voor het maken van verwachtings modellen op het gebied van hooikoortsklachten.

Méér klachten na regen?

Sommige mensen ervaren veel klachten vlak ná een regenbui, dat lijkt tegenstrijdig. Komt dit door het mechanisch heen en weer schudden van bladeren en takken waardoor tijdelijk veel pollen vrijkomen? Of is dit misschien de pollendeken die langzaam als een pannenkoek naar de grond zakt? Als de pollendeken eenmaal gezakt is, zal een volgende regenbui diezelfde dag mogelijk dat effect niet meer hebben, omdat de pollen al op de bodem liggen.

Zijn het wel pollen waar ik een snotneus van krijg?

Waar ben ik nu allergisch voor? Zijn het inderdaad pollen of is het huisstofmijt of toch de hond of kat? Feit is dat voor mensen met gevoelige luchtwegen de kwaliteit van de binnenlucht lang niet altijd beter is dan de buitenlucht. Door pollengaas of pollenhorren kun je het binnendringen van pollen door open ramen verminderen, hierdoor zal de concentratie binnen lager zijn dan buiten.

Symptomen van hooikoorts

De symptomen van hooikoorts zijn met name jeukende ogen, kriebel in de keel, neus en oren, soms ook niessalvo’s en een loopneus. Als uiterst hinderlijk ervaren patiënten echter klachten van overmatige vermoeidheid, lusteloosheid concentratie verlies. Deze laatste klachten leiden nogal eens tot werk- en schoolverzuim.  Vervelend rond examentijd. Alhoewel de benaming een infectie / verkoudheid suggereert is er bij hooikoorts in principe geen sprake van daadwerkelijke koorts en ook geen groenige snotneus. Antibiotica helpen dus niet.

Verplaats jezelf

Zo’n honderd jaar geleden bivakkeerden zware hooikoortspatiënten gedurende het pollenseizoen op Helgaland, een klein rotsachtig pollenloos eilandje tussen Duitsland en Denemarken. Alle wind is daar zeewind en er groeit bijna niks dat pollen produceert. Het verbannen van hooikoortspatiënten naar een rots in de zee mag dan effectief zijn, met ca 2 miljoen hooikoortspatiënten is het zeker niet praktisch. Maar het tijdelijk vertrekken naar een plekje met weinig tot geen pollen blijft logisch en effectief. Zorg dat je niet geprikkeld wordt door een plek te zoeken waar die prikkels niet of nauwelijks voorkomen. Dat doen we bij een overmaat aan geluid, zonlicht, wind of rook toch ook? Dan zoek je ook een stiller plekje, met wat schaduw, uit de wind of waar niet gerookt wordt. Het advies “Ga een dagje naar het strand” is in feite een variant op de verbanning naar Helgaland.


Binnen of Buiten?

Ook een effectieve tip is om gedurende de pollenpieken zo veel mogelijk binnen te blijven. Op zich logisch als er buiten een veel hogere concentratie pollen is dan binnen, loop je binnen minder kans op irritatie. Veel hooikoortspatiënten zullen echter de ervaring hebben, dat ook dit niet altijd zoden aan de dijk zet.  Ook moet je natuurlijk wel zeker weten dat je allergisch bent voor pollen en niet voor bijvoorbeeld huisstofmijt, honden of katten.


Verkwikkende regenbui

Regen kan pollen uit de lucht wassen en daarmee de pollenconcentratie verlagen, met als gevolg minder klachten. Het grafiekje laat de relatie zien tussen een regenbui (blauwe lijn) en de klachtenscore (paarse lijn). Het lijkt alsof een regenbui, de klachtenscore naar beneden drukt. Vlak voor een regenbui kan de pollenconcentratie echter hoger zijn, doordat de lucht door de aankomende regen naar beneden gedrukt wordt. Dit voorbeeld geeft aan dat er veel analyse en onderzoek nodig is om dergelijke factoren goed in een model te kunnen toepassen.

Grafiek: De relatie tussen een regenbui (blauwe lijn) en de daling van de klachtenscore (paarse lijn) (2013). Het lijkt alsof een regenachtige dag, de klachtenscore naar beneden drukt.

Temperatuur en pollen

y

Grafiek: De relatie tussen de gemiddelde etmaaltemperatuur (gele lijn) en de klachtenscore (paarse lijn) (2014). Deze relatie is ook vrij sterk, maar de sterkte wisselt bijvoorbeeld wel per maand.

Kenmerken pollen in de lucht en weersomstandigheden.

  • De hoeveelheid pollen in de lucht wisselt van dag tot dag
  • De hoeveelheid pollen in de lucht wisselt van uur tot uur
  • Door je activiteiten slim te plannen kun je de blootstelling aan pollen waar je allergisch voor bent verlagen,
  • Het hoogste klachtenniveau veelal op warme droge luwe dagen
  • Over het algemeen stijgt het aantal pollen in de lucht in de loop van de ochtend, het hoogste aantal wordt over het algemeen in de loop van de middag gemeten
  • Richting avond neemt de pollenconcentratie over het algemeen af.
  • Windstoten kan pollen doen opwaaien
  • Regen kan pollen uit de lucht wassen
  • Een korte hevig regenbui kan het afgeven van de pollen door de plant ook mechanisch stimuleren, doordat takken en aren door elkaar geschud worden.
  • In de (warmere) bebouwde luwe stad kan de hoeveelheid pollen in de lucht pas later afnemen dan op het koelere platteland of in de buurt van water.
  • De pollenarme zeewind richting land, zorgt voor een lagere pollen concentratie aan in kuststreek. Deze strook is echter beperkt tot enkele kilometers, zeker geen tientallen.

adverteren op hooikoortsradar? neem contact op via info@hooikoortsradar.nl.